Okoliczne obiekty zabytkowe

Zamek w Przecławiu

Zamek Przecław

Znacznie późniejszy od zamku w rzemieniu jest dwór w Przecławiu, reprezentujący budownictwo dworskie XVI w. Stanowił on rezydencję właścicieli miasteczka. Dwór znajdował się w posiadaniu Ligęzów do roku 1578, a następnie jako posag Anny Ligęzianki, poprzez jej małżeństwo z Andrzejem Koniecpolskim, przeszedł w ręce nowych właścicieli. Wskutek skazania na banicję kolejnego właściciela, Achacego Koniecpolskiego, w połowie XVII w. Przecław zakupili Tarnowscy, którzy po dziesięciu latach sprzedali miasteczko wraz z dworem Władysławowi Reyowi, wojewodzie lubelskiemu. Dwór sytuowany jest na cyplu wysokiego wzniesienia, otoczonego z dwóch stron potokiem, z trzeciej opadającym dość stromo ku wschodowi. Wzmiankowany w 1536 r. jako castrum nie zachował prócz usytuowania cech obronnych. Obwarowania dworu mogły w XVI w. stanowić fosy i wały.

U schyłku XVII w. Reyowie powierzają opracowanie projektów rozbudowy dworu i modernizacji urządzeń obronnych Tylmanowi z Gameren. Na decyzję tę wpłynął niewątpliwie fakt splądrowania Przecławia w czasie najazdu szwedzkiego. Określenie czasu planowanej przebudowy umożliwia zamieszczona na jednym z rysunków data „April 1690″. Jest to okres dość późny jak na tego rodzaju prace, gdyż większość zamków magnackich już została otoczona fortyfikacjami bastionowymi. Projektując na szeroką skalę zakrojone prace nadworny architekt Lubomirskich zapoznał się z istniejącą zabudową i otoczeniem dworu. Spośród wielu możliwych rozwiązań wybrał najbardziej w warunkach przecławskich uzasadniony typ palazzo in jortezza, w którym znajdujący się na skraju skarpy budynek mieszkalny został wykorzystany jako jedna z kurtyn. Tylman w swoich projektach przewidywał rozbudowę istniejącego dworu przez dostawienie czterech narożnych wież, zniesienie attyki i nadbudowę II piętra. Renesansowy dwór miał zostać przekształcony w obronny, barokowy zamek przez otoczenie go czworobokiem kurtyn i bastionów. Teren wewnątrz umocnień miał zająć rozległy dziedziniec z główną bramą wjazdową na osi kurtyny zachodniej.

Bryła renesansowego dworu stanowi główny trzon murów późniejszego pałacu. W pierwszej połowie XVI w. był to budynek wolno stojący, na rzucie prostokąta, wzniesiony z gotyckiej cegły o wiązaniu polskim, na fundamencie z kamienia. Najstarsza partia dworu jest podpiwniczona, ma dwie kondygnacje i wieńczy ją attyka kryjąca pogrążony dach. Dwie równoległe ściany dzielą parter budynku na trzy, równej szerokości pomieszczenia, nakryte pierwotnie stropami. W XVI w. główne wejście znajdowało się na osi budynku od strony zachodniej, a ponadto drugie wejście prowadziło od strony północnej przez piwnice.

Przebudowa dworu dokonana przez Koniecpolskich w końcu XVI w. polegała na rozbudowie dworu od strony północnej. Dobudowana partia zawierała w przyziemiu trójprzęsłową loggię, na pierwszym piętrze korytarzyk, a ponad nim kondygnację attykową. Zapewne wówczas dawne stropy w piwnicach i przyziemiu zastąpiono sklepieniami. Izby na parterze otrzymały sklepienia kolebkowe z lunetami, natomiast na I piętrze zachowano nadal stropy.

Dalsze zmiany w pierwotnej architekturze budowli nastąpiły po pożarze dworu w początku XIX w. Zniesiono wówczas grzebień attyki i dostawiono alkierz na pomieszczenie klatki schodowej. Dwór do czasów drugiego pożaru, który nawiedził budowlę w 1848 r. posiadał kamienne obramienia okien i nadokienniki. Porządkując otoczenie dworu po pożarze zasypano wówczas fosy.

Około 1880 r. miała miejsce następna przebudowa, dokonana w stylu angielskiego pseudogotyku według planów Józefa Pokutyńskiego. W wyniku tej niefortunnej przebudowy zniekształcono budowlę, dostawiając od strony południowej nową część budynku z okrągłą basztą, alkierzem i ostrołukową loggią na I piętrze. Nadbudowie uległa również wieża, a wnętrza otrzymały nową dekorację. Sala balowa została pokryta neogotyckimi sztukateriami, a inne pomieszczenia otrzymały polichromię wzorowaną na włoskich mistrzach renesansu.

Istniejące we dworze do 1944 r. bogate zbiory dzieł sztuki, militariów i pamiątek zostały zgromadzone głównie w drugiej połowie XIX w.

www.zamekprzeclaw.pl

 

Dwór w Korzeniowie

Dwór Korzeniów

Został wzniesiony pod koniec XVIII wieku i rozbudowany na początku XIX wieku. Jest on wyjątkowym obiektem architektury rezydencjalnej w stylu klasycystycznym. Jest to parterowy i częściowo podpiwniczony obiekt o powierzchni blisko 400 m2, murowany i dodatkowo wyposażony w mieszkalne poddasze. Pokryty jest czerwonym mansardowym dachem z luranami, czyli małymi oknami a jego białe ściany przecinają rząd prostokątnych, dużych okien. Frontowa elewacja dworu jest wysunięta ku przodowi. Stanowi ona tzw. ryzalit z czterokolumnowym portykiem sięgającym gzymsu wieńczącego facjanty, nakryte trójkątnym zwięczeniem. Główne wejście do dworu znajduje się pod zacienioną werandą, którą podtrzymują cztery potężne kolumny. W przeszłości dworek posiadał 5 izb mieszkalnych oraz był wyposażony w 8 pomieszczeń i piwnicę. W XIX wieku należał do rodziny Wilczyńskich. Następnie, do roku 1934 jego właścicielem był Jan Steczkowski, Minister Skarbu. Później właścicielem był Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, następnie hrabia Zgórniak oraz przedsiębiorca naftowy Scheranz. Po wojnie w dworku mieściło się Technikum Rolnicze, a 1952 roku działa tu szkoła podstawowa. Obiekt ten jest w bardzo dobrym stanie.